Rozwód z orzeczeniem o winie przeprowadza się, gdy jeden z małżonków ponosi winę za rozpad pożycia małżeńskiego lub winne są obie strony. W praktyce procedura jest bardzo skomplikowana, gdyż często domniemany winny nie godzi się z decyzją współmałżonka. Gdy konflikt między stronami narasta, a polubowne zakończenie małżeństwa jest niemożliwe, przeprowadzenie rozwodu z orzekaniem o winie staje się jedynym słusznym wyjściem. Niewątpliwą zaletą rozwodu z orzekaniem o winie jest: możliwość dochodzenia od małżonka winnego alimentów; nierówny podział majątku lub wewnętrzna satysfakcja. Wadą tego rozwiązania jest to, że sąd niekoniecznie musi zasądzić alimenty, a wina nie zawsze wpływa na nierówny podział majątku np. gdy doszło do zdrady małżeńskiej.

Złożenie przez jednego z małżonków pozwu o rozwód nie oznacza automatycznie, że taki rozwód się otrzyma. Drugi z małżonków ma bowiem prawo na rozwód się nie zgodzić. Przyczyny decyzji braku zgody mogą być różne. Brak zgody małżonka na rozwód sprawia, że małżonek, który wniósł pozew o rozwód, nie może żądać, aby sąd orzekł rozwód bez orzekania o winie. Sąd może bowiem zaniechać orzekanie o winie w sytuacji kiedy oboje małżonkowie zgodnie o to wniosą. Jeśli jedna ze stron w ogólnie nie zgadza się na rozwód Sąd musi zbadać czy doszło do rozpadu pożycia stron, a jeśli tak, to z czyjej winy. Co do zasady zgoda małżonka nie jest do niczego potrzebna. Sąd nie musi mieć zgody obu małżonków, aby orzec rozwód. Wystarczy bowiem, że po przeprowadzeniu postępowania dowodowego dojdzie do przekonania, że pomiędzy stronami doszło do całkowitego i trwałego rozpadu więzi małżeńskiej, czyli więzi duchowej, fizycznej i gospodarczej.

Do negatywnych przesłanek rozwodowych zaliczamy: brak trwałego i zupełnego rozkładu pożycia; naruszenie dobra wspólnych małoletnich dzieci, żądanie rozwodu przez małżonka wyłącznie winnego; zasady współżycia społecznego. Mimo trwałego i zupełnego rozkładu pożycia małżeńskiego, sąd może nie orzec rozwodu ze względu na dobro wspólnych małoletnich dzieci, niezgodność z zasadami współżycia społecznego lub gdy rozwodu żąda wyłącznie małżonek winny rozstania. Jeżeli sąd dojedzie do przekonania, że w wyniku rozwodu ucierpi dobro wspólnych małoletnich dzieci, to oddali pozew. Sąd zwłaszcza rozważy, czy po rozwodzie zaspokojone zostaną potrzeby emocjonalne dzieci w takim przynajmniej zakresie jak to ma miejsce obecnie oraz, czy utrzymanie małżeństwa rodziców będzie dla dzieci bardziej korzystne niż rozwód. Sąd nie orzeknie rozwodu, jeżeli małżonek cierpi na chorobę lub dotknęło go kalectwo i wymaga opieki, a nie ma się nim kto zająć. Małżonek, który spowodował rozkład pożycia małżeńskiego nie może domagać się rozwodu, chyba że małżonek niewinny wyrazi na to zgodę. Jednakże, jeżeli odmowa zgody małżonka niewinnego jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, to sąd orzeknie rozwód.

Nie powoływać na świadków rodziców swojego małżonka. Nie rozpoczynać sprawy bez konsultacji z radcą prawnym. Nie rezygnować ze złożenia wniosku o udzielenie zabezpieczenia alimentów. Należy przygotować dowody na wydatki dzieci, najlepiej w formie faktur. Nie należy eskalować konfliktu i obrażać małżonka, przede wszystkim przy wniesieniu pozwu o rozwód za porozumieniem stron. Należy ujawnić radcy prawnemu/adwokatowi wszystkich kluczowych informacji. Nie wolno kierować się emocjami ani chęcią zemsty. Należy uważnie korzystać z mediów społecznościowych, korespondencji e-mail, zdjęć.

Rozwód zaczyna się od sporządzenia i wniesienia pozwu o rozwód. Pozew musi być na piśmie, spełniać wymogi formalne i zawierać informacje, na podstawie których sąd będzie mógł orzec całkowity i trwały rozkład pożycia małżeńskiego. W pozwie rozwodowym nie powinno zabraknąć następujących informacji: oznaczenie, że jest to pozew rozwodowy; oznaczenie sądu, do którego pismo jest kierowane; precyzyjne określenie obu stron postępowania rozwodowego, co znaczy, że należy podać imiona i nazwiska oraz adresy powoda i pozwanego (powód, czyli osoba, która wnosi pozew, musi dodatkowo podać swój numer PESEL); jasno sprecyzowane żądania, to znaczy trzeba określić, czy wnosimy o rozwód z orzekaniem o winie czy bez; żądania dodatkowe, dotyczące sprawowania opieki nad dziećmi, alimentów czy korzystania ze wspólnego mieszkania; informacja o tym, czy podjęto próbę mediacji lub wyjaśnienie, dlaczego tego nie zrobiono; uzasadnienie, czyli argumenty i dowody potwierdzające całkowity i trwały rozkład pożycia małżeńskiego.

Stała opłata od złożenia pozwu rozwodowego wynosi 600 zł. Opłatę tę wnieść należy do właściwego sądu. Jeżeli sąd w toku postępowania o rozwód ma dokonać również podziału majątku, należy uiścić dodatkowo opłatę w kwocie 300 zł lub 1000 zł (w zależności od tego, czy projekt sposobu podziału majątku jest zgodny czy nie). Jeżeli stronę w postępowaniu o rozwód ma reprezentować adwokat lub radca prawny należy uiścić opłatę skarbową od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł do właściwego urzędu miasta. Wynagrodzenie radcy prawnego lub adwokata jest ustalane z każdym klientem indywidualnie. W zależności od przebiegu sprawy należy się liczyć również z tym, że strony mogą ponosić koszty związane z przeprowadzaniem poszczególnych dowodów (np. opinii biegłych). Zasadą postępowania cywilnego jest, że strona przegrywająca ponosi koszty procesu. Jeżeli jeden z małżonków zostanie uznany za wyłącznie winnego za rozkład pożycia małżeńskiego, to na żądanie małżonka niewinnego będzie on musiał zwrócić wszystkie koszty postępowania. W przypadku, gdy sąd orzeknie o alimentach na rzecz rozwiedzionego małżonka, strona przegrywająca zostanie obciążona opłatą stosunkową od zasądzonego roszczenia. Jeżeli wyrok rozwodowy obejmuje także orzeczenie o eksmisji albo o podziale majątku, sąd nakaże uiszczenie opłaty w wysokości przewidzianej od pozwu lub wniosku w takiej sprawie. Jeżeli doszło do rozwodu bez orzekania o winie, połowa z opłaty stałej od pozwu (300 zł) zostanie powodowi zwrócona przez sąd, zaś druga strona będzie musiała zwrócić powodowi 150 zł. Pozostałe koszty procesu będą podzielone po połowie, a koszty pełnomocników każda ze stron poniesie we własnym zakresie.